Gospodarka rynkowa czy orientalny bazar? Enigmatyczna ekonomia antyczna
Projekt “Gospodarka rynkowa czy orientalny bazar? Charakter rzymskiej ekonomii na podstawie dystrybucji amfor w Italii” ma na celu sprawdzenie czy rzymska gospodarka przypominała współczesną gospodarkę rynkową, czy była odgórnie sterowana. Kierownik projektu, dr Paulina Komar z IA UKSW, wykorzystuje nowoczesne metody badawcze do studiów nad amforami, porównując ich dystrybucję w Italii z kosztami transportu dostarczonymi przez ORBIS, czyli komputerowy model imperium rzymskiego opracowany przez naukowców ze Stanfordu (LINK). Pozwoli to ustalić kto tak naprawdę grał pierwsze skrzypce w rzymskim handlu: wolni i niezależni handlarze czy raczej pośrednicy realizujący zamówienia rządowe. Realizacja projektu jest możliwa dzięki finansowaniu z Narodowego Centrum Nauki w ramach konkursu Sonata 15.
Jaka była starożytna gospodarka? Czy prawo popytu i podaży mogło obowiązywać w rzymskiej rzeczywistości gospodarczej? A może raczej elity ustalały ceny towarów? Czy handlarze dbali o maksymalizację zysków?Czy przepływ informacji i transport towarów były wystarczająco rozwinięte, aby umożliwić integrację rynku? Oto pytania, które od lat nurtują badaczy starożytnej gospodarki rzymskiej. Odpowiedź na nie to kwestia kluczowa w tej dziedzinie nauki.
Udzielenie odpowiedzi na te pytania będzie możliwedzięki analiziedystrybucji starożytnych pojemników transportowych w Italii (1-700 n.e.) i porównania jej z przybliżonymi kosztami transportu dostarczonymi przez ORBIS. Według teorii ekonomicznych, gdy handel opiera się na zasadach rynkowych to cena towaru (w starożytności zależna głównie od kosztów transportu) odgrywa główną rolę, co oznacza, że importuje się głównie produkty żywnościowe o niskich kosztach transportu, bo nikt nie kupi np. zwykłego wina za cenę zwiększoną przez koszt transportu dziesięciokrotnie. Jeśli cena ustalana jest odgórnie, dystrybucja nie jest zależna od kosztów transportu. Dlatego projekt ma na celu sprawdzenie, czy można powiązać dystrybucję amfor, w których przewożono podstawowe produkty spożywcze z ich kosztami transportu.
Rozwiązanie tego problemu jest możliwe dzięki wykorzystaniu metod statystycznych, takich jak analizy regresji liniowej, oraz komputerowych. Stworzenie modelu agentowego pozwoli na przeprowadzenie komputerowych symulacji dystrybucji amfor przy założeniu, że koszt transportu odgrywał istotną rolę. Następnie, symulacje porównane zostaną z rzeczywistymi znaleziskami. Konsultantem przy tworzeniu modelu agentowego jest dr Tom Brughmans z Uniwersytetu w Aarhus w Danii (LINK).
Projekt ten jest ważnym krokiem naprzód w badaniu starożytnej gospodarki, a dzięki połączeniu tradycyjnych i innowacyjnych analiz dostarczy nowych i solidnych argumentów w dyskusji na temat natury gospodarki rzymskiej.
